കാഠ്മണ്ഡു: സോഷ്യൽ മീഡിയ നിരോധനത്തിനെതിരെ കാഠ്മണ്ഡുവിലെ തെരുവുകളിൽ ഉയർന്ന ജനരോഷം നേപ്പാൾ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ അടിത്തറയെ ഇളക്കിമറിച്ചു. തുടക്കത്തിൽ, ഇൻസ്റ്റാഗ്രാമോ വാട്ട്സ്ആപ്പോ ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയാത്തതിൽ യുവാക്കളുടെ രോഷം മാത്രമായിരുന്നു എങ്കില് അത് പെട്ടെന്ന് അക്രമാസക്തമായി മാറുകയും പ്രധാനമന്ത്രി കെ പി ശർമ്മ ഒലി രാജിവയ്ക്കേണ്ടി വരികയും ചെയ്തു.
ദക്ഷിണേഷ്യയിൽ, കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി, ബംഗ്ലാദേശിലും ശ്രീലങ്കയിലും അധികാര മാറ്റത്തിൽ യുവാക്കൾ ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ പരമ്പരയിൽ നേപ്പാൾ ഇപ്പോൾ ഒരു പുതിയ ഉദാഹരണമായി മാറിയിരിക്കുന്നു.
നേപ്പാൾ സർക്കാർ അടുത്തിടെ ഇൻസ്റ്റാഗ്രാം, യൂട്യൂബ്, വാട്ട്സ്ആപ്പ്, എക്സ് തുടങ്ങിയ സോഷ്യൽ മീഡിയ പ്ലാറ്റ്ഫോമുകൾ നിരോധിച്ചു. ഈ കമ്പനികൾ വിദേശ കമ്പനികളാണെന്നും രാജ്യത്തിന്റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് മതിയായ വരുമാനം നൽകുന്നില്ലെന്നും ആയിരുന്നു സർക്കാരിന്റെ വാദം. ഇത് ദേശീയ താൽപ്പര്യം മുൻനിർത്തിയാണെന്ന് പറയപ്പെട്ടു. എന്നാൽ, യുവാക്കൾ ഇതിനെ ആവിഷ്കാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു നേരെയുള്ള നേരിട്ടുള്ള ആക്രമണമായി കണക്കാക്കി. പ്രത്യേകിച്ച് ‘ജനറൽ ഇസഡ്’ അതായത് പുതിയ കാലഘട്ടത്തിലെ യുവാക്കൾ ഈ തീരുമാനത്തെ ശക്തമായി എതിർത്തു. താമസിയാതെ പ്രസ്ഥാനം തെരുവിലിറങ്ങി പാർലമെന്റിൽ എത്തി.
സോഷ്യൽ മീഡിയ നിരോധനത്തോടെയാണ് തുടങ്ങിയതെങ്കിലും, രാഷ്ട്രീയക്കാരുടെ അഴിമതിക്കും സ്വജനപക്ഷപാതത്തിനുമെതിരായ പ്രതിഷേധമായാണ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ മുഖം പുറത്തുവന്നത്. ടിക് ടോക്കിൽ വൈറലായ വീഡിയോ യുവാക്കളുടെ രോഷം കൂടുതൽ ആളിക്കത്തിച്ചു. നേപ്പാളിലെ സാധാരണ യുവാക്കൾ തൊഴിലില്ലായ്മയും സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയും നേരിടുന്നുണ്ടെന്നും അതേസമയം രാഷ്ട്രീയക്കാരുടെ കുട്ടികൾ ആഡംബര ജീവിതം നയിക്കുന്നുവെന്നും അവര് പറഞ്ഞു. #NepoKid, #PoliticiansNepoBabyNepal എന്നീ ഹാഷ്ടാഗുകൾ ട്രെൻഡു ചെയ്യാൻ തുടങ്ങിയതോടൊപ്പം, ദേശീയ വിമാനക്കമ്പനികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിമാന വാങ്ങൽ അഴിമതിയുടെ അന്വേഷണ റിപ്പോർട്ടും യുവാക്കളുടെ രോഷത്തിന്റെ കേന്ദ്രമായി മാറി.
നേപ്പാളിലെ യുവാക്കൾ ഈ പ്രസ്ഥാനത്തിൽ ഒറ്റയ്ക്കല്ല. അയൽരാജ്യങ്ങളിൽ ഉയർന്നുവന്ന തിരമാലകളിൽ നിന്നാണ് അവർ പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ടത്. 2024-ൽ, ബംഗ്ലാദേശിലെ വിദ്യാർത്ഥികൾ ജോലികളിലെ ക്വാട്ട സമ്പ്രദായത്തിനെതിരെ പ്രതിഷേധിച്ചു, പ്രധാനമന്ത്രി ഷെയ്ഖ് ഹസീന അധികാരം നിലനിർത്താൻ ആയുധമായി ഈ വ്യവസ്ഥ ഉപയോഗിച്ചു. ഈ പ്രതിഷേധം ഹസീനയെ രാജ്യം വിട്ട് ഇന്ത്യയിലേക്ക് പലായനം ചെയ്യാൻ നിർബന്ധിതയാക്കി. അതുപോലെ, 2022-ൽ, ശ്രീലങ്കയിൽ പണപ്പെരുപ്പത്തിനും അഴിമതിക്കുമെതിരെ യുവാക്കൾ തെരുവിലിറങ്ങി, പ്രസിഡന്റ് ഗോതബയ രാജപക്സെ രാജിവയ്ക്കേണ്ടിവന്നു. ഈ ഉദാഹരണങ്ങളിൽ നിന്ന് നേപ്പാളിലെ യുവാക്കൾക്ക് ഊർജ്ജം ഉൾക്കൊള്ളുന്നതായി തോന്നി.
നേപ്പാളിലെ ഈ പ്രതിഷേധം ഭരണകക്ഷിയായ ഒലി സർക്കാരിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങി നിന്നില്ല. പ്രതിപക്ഷ നേതാക്കളുടെ വീടുകളും പ്രതിഷേധക്കാർ ലക്ഷ്യമിട്ടു. ഒരുകാലത്ത് കടുത്ത മാവോയിസ്റ്റ് നേതാവായിരുന്ന പുഷ്പ കമാൽ ദഹൽ ‘പ്രചണ്ഡ’യുടെ വീടിനുപോലും കോപത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. യുവാക്കളുടെ കോപം ഒരു പ്രത്യേക പാർട്ടിക്കെതിരെയല്ല, മറിച്ച് മുഴുവൻ രാഷ്ട്രീയ വ്യവസ്ഥയ്ക്കെതിരെയുമാണെന്നതിന്റെ വ്യക്തമായ സൂചനയാണിത്. നയരൂപീകരണത്തിൽ നിന്ന് ഒറ്റപ്പെട്ടതായി തോന്നുന്ന യുവാക്കളുടെ നിരാശയാണ് ഈ പ്രസ്ഥാനം പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് വിദഗ്ദ്ധർ പറയുന്നു.
നേപ്പാളിൽ നടന്ന അക്രമ സംഭവങ്ങൾക്കും 19 ലധികം മരണങ്ങൾക്കും ശേഷം, ഇന്ത്യ സ്ഥിതിഗതികളിൽ ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിച്ചു. ന്യൂഡൽഹി അക്രമത്തെ അപലപിക്കുകയും നേപ്പാളിലെ ജനങ്ങൾ സമാധാനത്തിന്റെയും ജനാധിപത്യത്തിന്റെയും പാതയിലൂടെ മുന്നോട്ട് പോകണമെന്ന് പറയുകയും ചെയ്തു. അസ്വസ്ഥതയുടെ ആഘാതം തങ്ങളുടെ പ്രദേശത്തേക്ക് എത്താതിരിക്കാൻ ഇന്ത്യ നേപ്പാൾ അതിർത്തിയിൽ നിരീക്ഷണം കർശനമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയില് നിലവിലെ സ്ഥിതി വ്യത്യസ്ഥമല്ല. ഏതു നിമിഷവും ഇന്ത്യയിലെ യുവാക്കളും തെരുവിലിറങ്ങാന് സാധ്യതയുണ്ടെന്ന കണക്കുകൂട്ടലിലായിരിക്കാം നിരീക്ഷണം കര്ശനമാക്കിയത്. നേപ്പാള് കലാപത്തിന്റെ ആഘാതം ഇന്ത്യയിലേക്ക് വ്യാപിക്കാൻ സാധ്യതയില്ലെന്നാണ് ഇന്ത്യൻ ഭരണകൂടം വിശ്വസിക്കുന്നത്.
പ്രധാനമന്ത്രി ഒലിയുടെ രാജിക്ക് ശേഷം, നേപ്പാളിനു മുന്നിലുള്ള ഏറ്റവും വലിയ വെല്ലുവിളി യുവാക്കളുടെ കോപം എങ്ങനെ ശമിപ്പിക്കുകയും രാഷ്ട്രീയ സ്ഥിരത പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. ബംഗ്ലാദേശിലും ശ്രീലങ്കയിലും യുവാക്കൾ അധികാര മാറ്റം കൊണ്ടുവന്നതുപോലെ, നേപ്പാളിലും ‘ജനറൽ ഇസഡ്’ ന് ഇപ്പോൾ മാറ്റത്തിന്റെ പാത തീരുമാനിക്കാൻ കഴിയും. ഈ യുവജന പ്രസ്ഥാനത്തിന് സ്ഥിരമായ ഒരു രാഷ്ട്രീയ ഓപ്ഷനായി മാറാൻ കഴിയുമോ അതോ അത് മറ്റൊരു താൽക്കാലിക സ്ഫോടനമായി മാറുമോ എന്നതാണ് ചോദ്യം. ഇപ്പോൾ, നേപ്പാളിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഒരു പുതിയ യുഗം ആരംഭിച്ചുവെന്ന് ഉറപ്പാണ്.
