ബ്രിട്ടീഷുകാരോട് യുദ്ധം ചെയ്ത റാണി ലക്ഷ്മി ഭായി തന്റെ 8 വയസ്സുള്ള മകൻ ദാമദോർ റാവുവിനെ മുതുകിൽ തുണികൊണ്ട് കെട്ടിവെച്ച് കുതിരപ്പുറത്ത് കയറുന്ന ചിത്രമാണ് ഇന്ത്യക്കാരെന്ന നിലയിൽ നമ്മൾ പങ്കിടുന്ന ചരിത്രത്തിലെ ഹൈലൈറ്റുകളിൽ ഒന്ന്.
എന്നാല്‍, രാജ്യത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുശേഷം, ഒരു സർക്കാരും ഈ ചോദ്യത്തിന് ഉത്തരം തേടാൻ ശ്രമിച്ചില്ല… ലക്ഷ്മി ഭായിയുടെ രക്തസാക്ഷിത്വത്തിന് ശേഷം ഝാൻസി രാജകുമാരന് എന്ത് സംഭവിച്ചു? രാജ്ഞിയുടെ മകൻ ദാമോദർ റാവുവും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അടുത്ത 5 തലമുറകളും ഇൻഡോറിൽ അജ്ഞാത ജീവിതം നയിച്ചിരുന്നുവെന്ന് ചുരുക്കം ചിലർക്ക് മാത്രമേ അറിയൂ, അത് അഹല്യ നഗരി എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു.
1857-ലെ ഇന്ത്യൻ കലാപത്തിലെ പ്രമുഖരിൽ ഒരാളും ഇന്ത്യൻ ദേശീയവാദികൾക്കായി ബ്രിട്ടീഷ് രാജിനെതിരായ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന്റെ പ്രതീകമായി മാറിയ റാണി ലക്ഷ്മി ഭായി, ചരിത്ര പുസ്തകങ്ങളിൽ ഇന്നും ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുകയും അവരുടെ ധീരതയാൽ പ്രശംസിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്ന വനിതയാണ്. അവരുടെ കുടുംബം അജ്ഞാതാവസ്ഥയിലും ദാരിദ്ര്യത്തിലുമാണ് ജീവിക്കുന്നതെന്ന് ആര്‍ക്കും അറിഞ്ഞുകൂടാ. സർക്കാരോ പൊതു സഹായമോ ലഭിക്കാത്തതിനാൽ, രാജ്ഞിയുടെ പിൻഗാമികളുടെ ആദ്യ രണ്ട് തലമുറകൾ ദാരിദ്ര്യത്തിൽ വാടക വീടുകളിലാണ് ജീവിതം കഴിച്ചുകൂട്ടിയത്. അവരെ കണ്ടെത്താനുള്ള ഒരു ശ്രമവും നടന്നിട്ടില്ല.
യഥാർത്ഥത്തിൽ, രാജ്ഞിയുടെ വംശം 2021 വരെ നഗരത്തിൽ താമസിച്ചിരുന്നു. പിന്നീട്, അവർ നാഗ്പൂരിലേക്ക് താമസം മാറ്റി, ആറാം തലമുറയുടെ പിൻഗാമികൾ ഇപ്പോൾ ഒരു സോഫ്റ്റ്വെയർ ബിസിനസിനായി ജോലി ചെയ്യുകയും കൂടുതൽ രഹസ്യമായ ജീവിതശൈലി നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. റാണി ലക്ഷ്മി ഭായിയുടെ സത്ത നിലനിർത്താമെന്ന പ്രതീക്ഷയിൽ കുടുംബം, ഝാൻസിയുമായുള്ള ബന്ധം നിലനിർത്തിക്കൊണ്ട് തങ്ങളുടെ പേരിനൊപ്പം ഝാൻസിവാലെ എന്ന പേര് ചേർത്തു.
സോഫ്റ്റ്വെയർ എഞ്ചിനീയറായ യോഗേഷ് അരുൺ റാവു ഝാൻസിവാലെ (44) രാജ്ഞി ലക്ഷ്മിഭായിയുടെ കുടുംബത്തിലെ ആറാം തലമുറയിലെ അംഗമാണ്. ഭാര്യ പ്രീതും രണ്ട് മക്കളായ പ്രീയേഷിനും ധനികയ്ക്കുമൊപ്പം നാഗ്പൂരിലാണ് ഇപ്പോൾ താമസിക്കുന്നത്.
അരുണിന്റെ പിതാവ് അരുൺ റാവു ഝാൻസിവാലയും അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം താമസിക്കുന്നു. മുൻ എംപി ഇലക്ട്രിസിറ്റി ബോർഡിൽ (എംപിഇബി) നിന്ന് വിരമിച്ച അസിസ്റ്റന്റ് എഞ്ചിനീയറായ അരുൺ റാവുവിന്റെ വസതി ഇൻഡോറിലെ ധന്വന്ത്രി നഗറിലാണ്.
ബ്രിട്ടീഷുകാർ പ്രതിമാസം 200 രൂപ പെൻഷൻ നൽകിയിരുന്ന മകൻ ലക്ഷ്മൺ റാവു ഝാൻസിവാലെയെ തനിച്ചാക്കി 1906 മെയ് 20-ന് 57-ാം വയസ്സിൽ ദാമോദർ റാവു മരണപ്പെട്ടു. 1947 ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് രാജ്യം സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയ ശേഷം, റസിഡൻസി ഏരിയയിലെ വീട് ഒഴിയാൻ അന്നത്തെ സർക്കാർ ലക്ഷ്മൺ റാവുവിനോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു. റാണി ലക്ഷ്മിഭായിയുടെ പിൻഗാമികൾക്ക് ഇൻഡോറിലെ രാജ്‌വാഡയിലെ പീർഗലി പ്രദേശത്തെ വാടക വീട്ടിലേക്ക് മാറുകയല്ലാതെ വേറെ വഴിയില്ലായിരുന്നു.
രാജ്ഞിയുടെ കൊച്ചുമകന്‍ ഝാന്‍സി ജില്ലാ കോടതിയിൽ ഫ്രീലാൻസ് ടൈപ്പിസ്റ്റായി ജോലി ചെയ്തു. കടുത്ത ദാരിദ്ര്യം കാരണം, കുടുംബം പലപ്പോഴും ഒഴിഞ്ഞ വയറുമായി ഉറങ്ങുന്നു. ഇത് രാജ്യം സംരക്ഷിക്കാൻ ശ്രമിച്ച രാജ്ഞിക്ക് എന്താണ് തിരികെ നൽകിയതെന്ന ചോദ്യത്തിലേക്ക് നമ്മെ എത്തിക്കുന്നു. 1959-ൽ തന്റെ മകൻ കൃഷ്ണ റാവു ഝാൻസിവാലെയെയും മകൾ ചന്ദ്രകാന്ത ഭായിയെയും ഉപേക്ഷിച്ച് ലക്ഷ്മൺ കൊടും ദാരിദ്ര്യത്തിൽ ഈ ലോകത്തോട് വിട പറഞ്ഞു.
രാജ്ഞിയുടെ കൊച്ചുമകനായ കൃഷ്ണ റാവു ഇൻഡോറിലെ ഹുകുംചന്ദ് മില്ലിൽ സ്റ്റെനോ-ടൈപ്പിസ്റ്റായി ജോലി ചെയ്തു. കേന്ദ്ര-യുപി സർക്കാരിൽ നിന്ന് പ്രതിമാസം 100 രൂപ പെൻഷൻ ലഭിച്ചിരുന്നു. ജീവിതകാലം മുഴുവൻ അതേ വാടകവീട്ടിൽ കഴിഞ്ഞ കൃഷ്ണറാവു 1967-ൽ അന്തരിച്ചു.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണശേഷം കേന്ദ്ര-യുപി സർക്കാരുകൾ രാജ്ഞിയുടെ പിൻഗാമികളുടെ പെൻഷൻ നിർത്തലാക്കി. മകൻ അരുൺ റാവു ഝാൻസിവാലെ എഞ്ചിനീയറായിരുന്നു. അദ്ദേഹം എംപി ഇലക്ട്രിസിറ്റി ബോർഡിൽ (എംപിഇബി) ചേർന്നു. 1994-ൽ അദ്ദേഹം ഇൻഡോറിലെ ധന്വന്തരി നഗറിൽ മകൻ ദാമോദർ റാവുവിനോടൊപ്പം ഒരു വീട് വാങ്ങി. രാജ്ഞി ഝാൻസിയെ ഉപേക്ഷിച്ചു പോയതിനു ശേഷം സ്വന്തമായി ഒരു വീടും സ്ഥിരമായ ഒരു വീട്ടിൽ താമസിക്കാൻ അഞ്ചു തലമുറകൾക്ക് കാത്തിരിക്കേണ്ടി വന്നു.
