1975-ൽ ഇന്ദിരാഗാന്ധി സർക്കാർ അടിയന്തരാവസ്ഥ പ്രഖ്യാപിക്കുകയും മാധ്യമങ്ങളുടെ മേൽ നിയന്ത്രണം ശക്തമാക്കുകയും ചെയ്തു. 200-ലധികം പത്രപ്രവർത്തകരെ ജയിലിലടച്ചു, ഏജൻസികളെ ലയിപ്പിച്ചു, സെൻസർഷിപ്പ് ഏർപ്പെടുത്തി. പത്രങ്ങളിലേക്കുള്ള വൈദ്യുതി വിതരണം വിച്ഛേദിച്ചു, ഓഫീസുകൾ റെയ്ഡ് ചെയ്തു, മുഖസ്തുതി നിർബന്ധപൂർവ്വം ദേശസ്‌നേഹമാക്കി.
നാൽപ്പത് വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പാണ് (1975) ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ സർക്കാർ രാജ്യത്ത് അടിയന്തരാവസ്ഥ ഏർപ്പെടുത്തിയത്. ഈ കാലയളവിൽ, മാധ്യമങ്ങളെയും അവര്‍ നിയന്ത്രിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. പത്രങ്ങൾക്ക് സെൻസർഷിപ്പ് ഏർപ്പെടുത്തി, പത്രപ്രവർത്തകരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്ത് ജയിലിലടച്ചു, വാർത്താ ഏജൻസികളെ ബലമായി ലയിപ്പിച്ചു. ഈ രീതിയിൽ, ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ സർക്കാർ പൊതുചർച്ചകളെ നിയന്ത്രിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. സർക്കാർ സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ പ്രകാരം, ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ ശുപാർശ പ്രകാരം പ്രസിഡന്റ് ഫക്രുദ്ദീൻ അലി അഹമ്മദ് പ്രഖ്യാപിച്ച അടിയന്തരാവസ്ഥയിൽ പ്രതിപക്ഷ നേതാക്കൾക്കൊപ്പം 200-ലധികം പത്രപ്രവർത്തകരെയും ജയിലിലടച്ചു. സർക്കാർ നിർദ്ദേശപ്രകാരം പ്രവർത്തിക്കാൻ വിസമ്മതിച്ച പത്രപ്രവർത്തകരായിരുന്നു അവർ.
പ്രസ് ട്രസ്റ്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ, യുണൈറ്റഡ് ന്യൂസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ, ഹിന്ദുസ്ഥാൻ സമാചാർ, സമാചാർ ഭാരതി എന്നീ നാല് വാർത്താ സ്ഥാപനങ്ങളെ ലയിപ്പിച്ച് “സമാചാർ” എന്ന പേരിൽ ഒരു വാർത്താ ഏജൻസി രൂപീകരിച്ചതായി പി.ടി.ഐ സി.ഇ.ഒ എം.കെ. റസ്ദാൻ പറഞ്ഞു. വാർത്താ റിപ്പോർട്ടിംഗ് കർശനമായി നിരീക്ഷിക്കുകയും പി.ഐ.ബിയിൽ പോസ്റ്റ് ചെയ്ത ഒരു ഐ.പി.എസ്. ഉദ്യോഗസ്ഥൻ സർക്കാരിന് അനുകൂലമായ വാർത്തകൾ മാത്രമേ പത്രങ്ങളിൽ എത്തുന്നുള്ളൂ എന്ന് ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്തതാണ് ഇതിന് കാരണം. പുരുഷന്മാരെ നിർബന്ധിതമായി വന്ധ്യംകരിക്കുന്നതും പ്രതിപക്ഷ റിപ്പോർട്ടുകൾ ഏതാനും ഖണ്ഡികകളിൽ മാത്രമായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയതും ഉൾപ്പെടെയുള്ള സഞ്ജയ് ഗാന്ധിയെയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബാസൂത്രണ പദ്ധതിയെയും പ്രശംസിക്കാൻ മാധ്യമ പ്രവർത്തകർ നിർബന്ധിതരായി,”റസ്ദാൻ പറഞ്ഞു.
അടിയന്തരാവസ്ഥക്കാലത്ത്, മുതിർന്ന പത്രപ്രവർത്തകൻ എസ്. വെങ്കട്ട് നാരായൺ ‘ഓൺലുക്കർ’ മാസികയുടെ എഡിറ്ററായിരുന്നു. പ്രസിദ്ധീകരിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഏതൊരു കൈയെഴുത്തുപ്രതിയും പിഐബിയുടെ ചീഫ് സെൻസർ ഓഫീസർ ഹാരി ഡി’പെൻഹയ്ക്ക് അംഗീകാരത്തിനായി അയയ്ക്കണമെന്ന് അദ്ദേഹം നിഷ്ക്കര്‍ഷിച്ചു. ഇന്ദിരാഗാന്ധിയെയും മകൻ സഞ്ജയ് ഗാന്ധിയേയും കുറിച്ചുള്ള സെൻസേഷണൽ വാർത്തകൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചതിനും സോഷ്യലിസ്റ്റ് നേതാവ് ജയപ്രകാശ് നാരായണനോട് അനുഭാവം പുലർത്തുന്ന കാര്യങ്ങൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചതിനും ജയിലിലടച്ച എഡിറ്റർമാരിൽ കുൽദീപ് നയ്യാർ, ‘ദി മദർലാൻഡ്’, ദി ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രസ് എന്നിവരും ഉൾപ്പെടുന്നു.
മഹാത്മാഗാന്ധി സ്ഥാപിച്ച നവജീവൻ പ്രസ്സിന്റെ അച്ചടി സൗകര്യങ്ങൾ അടച്ചുപൂട്ടി. മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ചെറുമകൻ രാജ്മോഹൻ ഗാന്ധി എഡിറ്ററായിരുന്ന ഹിമ്മത് വാരികയോട് ചില ആക്ഷേപകരമായ വാർത്തകൾ കാരണം വലിയൊരു തുക പിഴയടയ്ക്കാന്‍ ആവശ്യപ്പെട്ടു. ലണ്ടനിൽ ദി സൺഡേ ടൈംസിൽ ജോലി ചെയ്തിരുന്ന നാരായൺ, കുൽദീപ് നയ്യാർ എഴുതിയ ഒരു പുസ്തകം അവലോകനം ചെയ്തതിന് ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ വിവര ഉപദേഷ്ടാവായ എച്ച്.വൈ. ശാരദ പ്രസാദിന്റെ കോപത്തിന് ഇരയായി. അന്നത്തെ പ്രധാനമന്ത്രി തന്റെ കാബിനറ്റ് മന്ത്രിമാരോടുള്ള പെരുമാറ്റത്തെ ഒരു ഹെഡ്മിസ്ട്രസ് സ്കൂൾ കുട്ടികളോടുള്ള പെരുമാറ്റത്തോട് നാരായണ്‍ താരതമ്യം ചെയ്തു.
“ദി സൺഡേ ടൈംസിൽ നിന്നുള്ള മൂന്ന് മാസത്തെ സ്കോളർഷിപ്പിന് ശേഷം ഞാൻ ഇന്ത്യയിലേക്ക് മടങ്ങിയപ്പോൾ, വിമാനത്താവളത്തിൽ എന്നെ കാത്തിരിക്കുന്ന ചില ഡൽഹി പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്ഥരെ ഞാൻ കണ്ടു,” നാരായൺ ഓർമ്മിക്കുന്നു. “രാജ്യത്തേക്ക് ആക്ഷേപകരമായ ഒരു വസ്തുക്കളും ഞാൻ കൊണ്ടുവന്നിട്ടില്ലെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ അവർ എന്റെ ലഗേജ് പരിശോധിച്ചു.” പത്രങ്ങളുടെ പതിപ്പുകൾ താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവയ്ക്കാനോ റദ്ദാക്കാനോ നിർബന്ധിതമാക്കാൻ, ജൂൺ 26, 27 തീയതികളിൽ ന്യൂഡൽഹിയിലെ ബഹാദൂർ ഷാ സഫർ മാർഗിലുള്ള പത്രങ്ങളുടെ ഓഫീസുകളിലേക്കുള്ള വൈദ്യുതി സർക്കാർ വിച്ഛേദിച്ചു. കൂടാതെ, സർക്കാർ നയങ്ങളെ വിമർശിക്കുന്ന പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളിലെ പരസ്യം നിർത്തിവച്ചു.
ഗോവയിലെ ഓൾ ഇന്ത്യ റേഡിയോയുടെ വാർത്താ സേവന വിഭാഗത്തിൽ അന്ന് ജോലി ചെയ്തിരുന്ന ധർമ്മാനന്ദ് കാമത്തിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, അടിയന്തരാവസ്ഥക്കാലത്ത് ഗോവയിൽ നാല് പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. അവയുടെ ഉടമകൾ വ്യവസായികളോ പ്രിന്റിംഗ് പ്രസ്സ് ബിസിനസിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരോ ആയിരുന്നു. എല്ലാവരും സർക്കാർ പാത പിന്തുടർന്നു. നാഗ്പൂർ ആസ്ഥാനമായുള്ള ദിനപത്രമായ ‘ഹിത്വാദ്’ ന്റെ ഡൽഹി ലേഖകനായി ജോലി ചെയ്തിരുന്ന എ കെ ചക്രവർത്തി പറയുന്നു, “പിഐബി ഉദ്യോഗസ്ഥരുമായുള്ള ഏറ്റുമുട്ടൽ ഒരു ദൈനംദിന കാര്യമായിരുന്നു, കാരണം പത്രങ്ങൾക്ക് അടുത്ത ദിവസത്തെ പതിപ്പ് പ്രസിദ്ധീകരിക്കാൻ അനുമതി തേടേണ്ടിവന്നു.” കോളങ്ങൾ ഒഴിച്ചിടരുതെന്ന് സർക്കാർ പത്രങ്ങൾക്ക് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിരുന്നു.
1975 ജൂൺ 28 ലെ ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രസ് പതിപ്പിൽ എഡിറ്റോറിയൽ ഒഴിച്ചിട്ടിരുന്നു. നാല് വാർത്താ ഏജൻസികളുടെ സമ്മർദ്ദത്തിൽ രൂപീകരിച്ച ‘സമാചാർ’ അടിയന്തരാവസ്ഥ എങ്ങനെ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തുവെന്ന് റസ്ദാൻ വിശദീകരിച്ചു. “റിപ്പോർട്ടർമാർ സർക്കാരിനെ കോപിപ്പിക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കണമായിരുന്നു,”റസ്ദാൻ പറഞ്ഞു. “ഉദാഹരണത്തിന്, ഡൽഹിയിലെ രാംലീല മൈതാനത്ത് ജയപ്രകാശ് നാരായണന്റെ ഒരു വലിയ റാലി ഉണ്ടായിരുന്നു. ‘സമാചാർ’ അത് കുറച്ച് ഖണ്ഡികകളായി ചുരുക്കേണ്ടിവന്നു, അതേസമയം പല പത്രങ്ങളും അത് പ്രധാനമായി കാണിച്ചു.”
