ന്യൂഡല്‍ഹി: റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ (ആർബിഐ) നൽകിയ ഏറ്റവും പുതിയ വിവരങ്ങൾ അനുസരിച്ച്, 2025 ഏപ്രിൽ 30 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് 2,000 രൂപയുടെ ആകെ മൂല്യം 6,266 കോടി രൂപയായി കുറഞ്ഞു. 2023 മെയ് 19 ന്, ആർബിഐ ₹ 2,000 നോട്ടുകൾ പ്രചാരത്തിൽ നിന്ന് പിൻവലിക്കുന്നതായി പ്രഖ്യാപിച്ചിരുന്നു എന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്. ഇതൊക്കെയാണെങ്കിലും, ഈ നോട്ടുകൾ ഇപ്പോഴും നിയമാനുസൃത ടെൻഡറായി തുടരുന്നു.
വെള്ളിയാഴ്ച ആർബിഐ പുറത്തിറക്കിയ പ്രസ്താവന പ്രകാരം, 2023 മെയ് 19 ന് ഈ പ്രഖ്യാപനം നടത്തുമ്പോൾ, ആകെ ₹3.56 ലക്ഷം കോടി മൂല്യമുള്ള ₹2,000 നോട്ടുകൾ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ, ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ ഈ നോട്ടുകളുടെ തിരിച്ചുവരവിൽ വലിയ ഇടിവുണ്ടായി. ഇതുവരെ ആകെ 98.24 ശതമാനം നോട്ടുകള്‍ മാത്രമേ തിരിച്ചെത്തിയുള്ളൂ.
2,000 രൂപ നോട്ടുകൾ വിപണിയിൽ നിന്ന് പിൻവലിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവയുടെ നിയമപരമായ നില ഇപ്പോഴും നിലനിൽക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ആർബിഐ വ്യക്തമാക്കി. ഇതിനർത്ഥം അവ സാങ്കേതികമായി ഇപ്പോഴും ഇടപാടുകളിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയും എന്നാണ്. ഈ നോട്ട് ബാങ്കുകളിലൂടെ നിക്ഷേപിക്കാനോ മാറ്റിയെടുക്കാനോ ഉള്ള സൗകര്യം 2023 ഒക്ടോബർ 7 വരെ എല്ലാ ശാഖകളിലും ലഭ്യമായിരുന്നു. തുടർന്ന്, റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ തിരഞ്ഞെടുത്ത 19 ഇഷ്യൂ ഓഫീസുകളിൽ മാത്രമായി ഈ സേവനം പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു.
2023 ഒക്ടോബർ 9 മുതൽ, ഈ ആർബിഐ ഓഫീസുകൾ വ്യക്തിഗത തലത്തിലും സ്ഥാപന തലത്തിലും ₹ 2,000 നോട്ടുകൾ സ്വീകരിക്കും, അവ അതത് അക്കൗണ്ടുകളിൽ നിക്ഷേപിക്കാം. കൂടാതെ, ആർബിഐ ഓഫീസിൽ എത്താൻ കഴിയാത്തവർക്ക്, രാജ്യത്തെ ഏത് പോസ്റ്റ് ഓഫീസിൽ നിന്നും ഇന്ത്യൻ പോസ്റ്റൽ സർവീസ് വഴി അയച്ചുകൊണ്ട് അവരുടെ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകളിൽ ₹2,000 നോട്ടുകൾ നിക്ഷേപിക്കാം. വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്നവർക്ക് ഈ പ്രക്രിയ പ്രത്യേകിച്ചും സൗകര്യപ്രദമാണ്.
രാജ്യത്ത് ശുദ്ധമായ ഒരു കറൻസി സംവിധാനം (ക്ലീൻ നോട്ട് പോളിസി) നിലനിർത്തുക, വ്യാജ നോട്ടുകൾ തടയുക എന്നീ ലക്ഷ്യങ്ങളോടെയാണ് ആർബിഐ ഈ നടപടി സ്വീകരിച്ചത്. 2016 ലെ വൻതോതിലുള്ള നോട്ട് നിരോധനത്തിന് ശേഷമാണ് ₹2,000 നോട്ട് അവതരിപ്പിച്ചത്, എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ചെറിയ മൂല്യമുള്ള നോട്ടുകളുടെ ലഭ്യത വർദ്ധിച്ചതിനാൽ അതിന്റെ ആവശ്യകത കുറഞ്ഞു. പൊതുജനങ്ങളിൽ നിന്ന് നല്ല പ്രതികരണമാണ് ലഭിച്ചതെന്നും നോട്ടുകൾ പിൻവലിക്കൽ പ്രക്രിയ സമാധാനപരമായും വ്യവസ്ഥാപിതമായും നടക്കുന്നുണ്ടെന്നും ആർബിഐ പറയുന്നു.
